Fototentoonstelling en boek

Ongekende verhalen van de eerste generatie vrouwen uit Turkije

Vanaf eind jaren zestig kwamen steeds meer vrouwen uit Turkije naar Nederland, om hier een nieuw leven op te bouwen. Hoe zagen die levens eruit? We weten er maar weinig van. Het boek ‘Je moest eens weten’ en de gelijknamige tentoonstelling van fotograaf en beeldend kunstenaar Çiğdem Yüksel halen de verhalen van deze vrouwen naar boven en geven ze een blijvende plek in de Nederlandse geschiedenis.

Bir bilsen… Je moest eens weten… Zo beginnen veel vrouwen hun levensverhaal als Çiğdem Yüksel ze opzoekt. Zoals Maviye, die streed voor vrouwenrechten, en Selvet, die drie shifts per dag werkte en daardoor haar kinderen nauwelijks zag. Tweeëntwintig van hen worden geportretteerd, door middel van interviews, foto’s uit familiealbums en nieuwe portretten van de vrouwen, die nu tussen de zestig en tachtig jaar zijn. 

Ze vertellen over de pijn van migratie, heimwee, verdwaald raken en je weg vinden. Werken, zorgen voor de kinderen, de taal leren. Liefde en ongelukkige huwelijken. Beknot zijn als vrouw en emancipatie. Hun bijdrage aan de Nederlandse economie als fabrieksarbeider of schoonmaker, en hun strijd voor vrijheid en gelijke rechten. Hun verhalen zijn divers, gelaagd, dubbelzinnig, zoals elke menselijke ervaring is. 

Links: Fatma Akın door Bertien van Manen, uit de serie ‘Vrouwen te Gast’. Rechts: Fatma Akın door Çiğdem Yüksel.

Çiğdem Yüksel: ‘Ik besefte hoezeer ik beelden mis die recht doen aan het verhaal van de eerste generatie vrouwen uit Turkije, zoals mijn oma. Een archief dat representatief is, waar mijn generatie en de generaties erna terecht kunnen om te zien wie deze vrouwen waren en om te begrijpen waar ons verhaal in Nederland begonnen is. Als we ons visuele erfgoed niet snel aanvullen, blijft deze geschiedenis onzichtbaar. Deze vrouwen zijn op leeftijd, de tijd dringt.’

Over de maker

Çiğdem Yüksel (1989) is fotograaf en beeldend kunstenaar. In 2016 won ze de prestigieuze Zilveren Camera prijs met haar schrijnende portretserie van Syrische vluchtelingenkinderen die in schoenfabrieken werkten in Turkije. Ze deed onderzoek naar ons collectief visueel geheugen en de visuele representatie van moslima’s in Nederland. Dit resulteerde onder andere in een veelbesproken onderzoeksrapport uit 2020 over de representatie van moslima’s in de beeldbank van het ANP. Ze maakte de fotoserie A New Beginning als onderdeel van het transmediale project Shadow Game dat overal door het land tentoongesteld werd en te zien was in New York tijdens het prestigieuze Photoville festival.